Siedem Wiosennych Ziół

Siódmego stycznia Japończycy obchodzą szczególną tradycję. Na zakończenie obchodów Nowego Roku jedzą wtedy Siedem Wiosennych Ziół – haru no nanakusa, a samo Święto Siedmiu Ziół nazywa się nanakusa-no-sekku 七草の節句. W obecnych czasach większość Japończyków kupuje te rośliny tylko raz w roku, w supermarkecie. Nie tak jeszcze dawno były to normalne dzikie warzywa jedzone często w zimie i wiosną, w większości chwasty zbierane z pól uprawnych. Większość Japonii ma cieplejszy klimat niż Polska, więc i w styczniu jadalne chwasty już wytwarzają pierwsze zielone pędu. Jednak i u nas zdarzają się lata, że i ja mogę to święto obchodzić – zdarzyło mi się w tym dniu zbierać na Podkarpaciu kilka gatunków dzikich warzyw (ale niestety w małych ilościach), np. tasznik, gwiazdnicę czy jasnotę.

Haru no nanakusa podaje się je jako bardzo prosty kleik ryżowy z ziołami (nanakusa-gayu).

Do kanonu, „siedmiu ziół” (nanakusa), wymienianych nawet w najstarszej antologii poezji japońskiej Manyoshu 万葉集 (z ok. VIII w. po Chr. ),  zalicza się:

1. seri 芹(せり) (kropidło jawajskie inaczej „chiński seler” Oenanthe javanica stolonifera) – u nas nie występuje (w Europie natomiast spotyka się śmiertelnie trujące gatunki z tego rodzaju)
2. nazuna 薺(なずな) (tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris) – u nas pospolity chwast polny
3. gogyo 御形(ごぎょう)(szarota Gnaphalium affine) – u nas inny gatunek z tego rodzaju Gnaphalium sylvaticum rośnie na polach i leśnych polanach
4. hakobera 繁縷(はこべら) (gwiazdnica pospolita Stellaria media) – u nas pospolity chwast
5. hotokenoza 仏の座(ほとけのざ)(jasnota różowa Lamium amplexicaule) – u nas polny chwast, głównie na siedliskach bogatych w węglan wapnia, częściej w Polsce spotyka się w zimie jasnotę purpurową Lamium purpureum
6. suzuna 菘(すずな)(rzepa Brassica campestris ssp. rapa), współcześnie warzywo to nazywa się kabu (蕪)
7. suzushiro 蘿蔔:(すずしろ) (rzodkiew Raphanus sativus var. hortensis), współcześnie warzywo to nazywa się daikon (大根)

W niektórych regionach Japonii mogą występować niewielkie odchylenia w składzie tych ziół. Zwyczaj ten podobno przyszedł w VIII wieku z Chin, skąd przejął go dwór królewski. Potem dworski zwyczaj przejęły też masy. Pierwotnie był świętowany w siódmy dzień kalendarza księżycowego, który przypada w końcu stycznia, a zwykle nawet w lutym – łatwiej więc wtedy było o zioła-chwasty polne. Więcej o kuchni dzikich japońskich ziół przeczytasz w świeżo wydanej ksiażce (2021) autorstwa Winifred Bird (wyd. Stone Bridge Press).

Rankiem 7 stycznia lub wieczorem 6 stycznia kładzie się łyżkę do ryżu i/lub drewniany moździerz na desce do krojenia w kierunku przynoszącym szczęście i śpiewa: „Zanim ptaki z Kontynentu przylecą do Japonii, zbierzmy nanakusa”, siekając przy tym Zioła.

Poniżej załączam link do filmiku pokazującego dodatkowo tradycję uderzania Siedmiu Ziół siedmioma rodzajami narzędzi:

A tu jeszcze jeden filmik:

Osobiście muszę przyznać, że pomimo iż prowadzę badania w sąsiednich Chinach, nigdy nie byłem w Japonii. Jednym z moich niespełnionych marzeń jest razem z Japończykami świętować ten dzień u nich. Cóż za piękny obyczaj!