Pod koniec lata na różnych forach i w mojej skrzynce pojawiają się zdjęcia dużych bylin o żółtych kwiatach. Ich autorzy myślą, że to topinambur (słonecznik bulwiasty) lub oman wielki. Tymczasem w naszych ogrodach można znaleźć więcej gatunków, które częsty myli się z tymi wyżej wymienionymi. A więc poniżej zebrałem je w jednym miejscu:
Oman wielki (Inula helenium) – nie jest rodzimy, pochodzi gdzieś z pogranicza Europy i Azji , ale spotyka się go u nas jako uciekiniera z ogródków. Kwitnie WCZEŚNIE (od końca czerwca do początku sierpnia). Ma liście PODŁUŻNO-LANCETOWATE, nigdy nie sercowate jak podobna do niego smotrawa okazała. Oman wielki był kiedyś ważnym ziołem leczniczym (przeciw chorobom układu oddechowego) hodowanym w ogrodach. Korzeń jest bardzo aromatyczny, używany do nalewek. O wielkiej mocy tego zioła świadczą ludowe nazwy tej rośliny, np. wielkie ziele. Na Ukrainie nazywany jest dziewięćsiłem (дев’ятисил), bardzo tam popularny do wyrobu nalewki i ludowy lek.
Fot. 1. Oman wielki
Smotrawa okazała (Telekia speciosa) występowała u nas tylko w Bieszczadach, ale ostatnio rozprzestrzenia się po Polsce uciekając z ogródków i rozsiewając się wzdłuż rzek. Bardzo podobna do omanu, ale ma SERCOWATE liście. Uwielbiają ją motyle, które masowo obsiadają jej kwiaty. Pospolita w Karpatach Wschodnich, Południowych i na Bałkanach. Kwitnie w podobnym terminie jak oman, może o 1-2 tyg. później
Fot. 2 Smotrawa okazała
Rudbekia naga (Rudbeckia laciniata). Duża bylina pochodząca z Ameryki Pn. U nas masowo obrasta przydroża w Bieszczadach i miejscami w innych częściach Polski. Uciekinier z ogródków. Liście PODZIELONE. Kwiatostan wybrzuszony, podniesiony. Często mylona z topinamburem. Ale ona kwietnie w SIERPNIU, a topinambur o 1-2 miesiące później (ale rzeczywiście rosną w podobnych siedliskach i oba gatunki tworzą wielkie gęste łany). Błagam nie sadźcie tej rośliny! Rozprzestrzenia się jak głupia także przez nasiona. Bardzo ciężko ją potem wytępić. Na szczęście dzisiaj dowiedziałem się, że młode gotowane liście można jeść jako warzywo, spróbuję na wiosnę!
Fot. 3 Rudbekia naga
Topinambur – inaczej słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus). Duża bylina pochodząca z Ameryki Pn. U nas masowo nad rzekami i czasem na przydrożach. Rozrasta się wegetatywnie. Na szczęście u nas raczej nie wydaje nasion i nie rozsiewa się na większe odległości jak rudbekia. Ale i tak zniszczy wszystko co napotka na drodze w ogrodzie. Warto go jednak mieć u siebie. Ma jadalne bulwy (wykształcają się pod koniec września i zanikają na wiosnę w maju).
Fot. 4 Słonecznik bulwiasty, inaczej topinambur
Oczywiście to nie wszystkie wysokie żółtokwiatowe byliny, które ludzie często mylą. W ogrodach napotkamy jeszcze Silphium perfoliatum, Ratibida pinnata i Helianthus maximiliani. Ale są to gatunki dużo rzadziej uprawiane i nigdy nie widziałem ich w stanie zdziczałym.
